به ساختار بین سوراخهای بینی که گذرگاههای بینی را از هم متمایز میکند سپتوم یا تیغه بین بینی اتلاق میشود. سپتوم متشکل از استخوان نازک و غضروف است. گاهی اوقات تیغه بینی ممکن است به دلایل مختلف ازجمله، جراحی ناموفق، حذف مقدار زیاد از بینی، مصرف کوکائین، تروما، سرطان و بیماریهای دیگر سوراخ شود. وارد شدن ضربه به بینی موجب اختلال در جریان خون به سپتوم شده در نتیجه غضروف بینی از بین رفته و تیغه بینی دچار حفره میشود. از لحاظ پزشکی این عارضه به سوراخ شدن تیغه وسط بینی معروف است. جراحیهای متعددی وجود دارد که از طریق آنها میتوان اقدام به ترمیم سوراخ سپتوم کرد. روشهای رینوپلاستی سپتوم بینی مختلف و متفاوت هستند اما در کل در طی جراحی سوراخ تیغه بینی با کمک بافت داخل بینی و یا سایر قسمتهای بدن بیمار ترمیم میشود. این بافت ممکن است به عنوان فلاپ عمل کرده و سوراخ تیغه بینی را بپوشاند.
علل
سوراخ شدن تیغه بینی ممکن است به دلایل متعددی رخ دهد. آسیبهای فیزیکی مانند آسیبهای ناشی از ورزش، جراحیهای بینی از جمله سپتوپلاستی (درمان انحراف تیغه بینی) و یا رینوپلاستی (جراحی زیبایی بینی) و گاهی از بین رفتن غضروف بینی که به دلیل بیماری و یا تنفس مواد شیمیایی از طریق سوراخ بینی (مانند کوکائین) رخ میدهد ممکن است منجر به چنین عارضهای شوند. البته ناگفته نماند که در موارد نادر سرطان نیز موجب سوراخ شدن تیغه بینی میشود. آویختن حلقه بینی نیز از مواردی است که فرد خود موجب سوراخ سپتوم بینی میشود.
مشکلات ناشی از سوراخ شدن تیغه بینی
تنفس افرادی که تیغه وسط بینی آنها سوراخ شده است معمولا با صدای سوت مانندی همراه است. درد، ناراحتی و در برخی موارد عفونت مکرر از علائم رایج این بیماری است. طبق اظهارات بیماران علائمی چون خونریزی بینی، پوسته پوسته شدن بینی و اختلال در تنفس معمولا ناشی از سوراخ شدن تیغه بینی است. اگر این عارضه بدون درمان رها شود، ممکن است سوراخ بزرگتر شده و منجر به مشکلات حادتری شود.
مشاوره
ترمیم سوراخ سپتوم روش بسیار ظریف و پیچیدهای است و نیاز به مهارت و دقت کافی دارد. علت این امراین است که تنها یک نوع سوراخ سپتوم وجود ندارد بلکه 3 نوع سوراخ تیغه وسط بینی وجود دارد که هنگام رخ دادن باید مورد بررسی و درمان قرار گیرند: سوراخ در سپتوم و سوراخهایی که در طرفین غشای محافظ پوشش سپتوم رخ میدهد. اولین گام در جراحی ترمیم سوراخ تیغه بینی مراجعه به یک جراح مجرب است. جراح با معاینه بینی بیمار، بررسی سابقه پزشکی مانند جراحیهای پیشین و درمانهای فعلی و پرسیدن علائم بیماری سعی میکند با بهترین روش حفره را ترمیم و مشکل بیمار را برطرف کند. جراح بعد از اطمینان از تمام حقایق، برنامه درمانی خود را بهطور خلاصه در اختیار بیمار قرار میدهد. این موضوع کمک میکند تا بیمار بداند که دقیقا چه انتظاری باید از جراحی داشته باشد. نوع بیهوشی معمولا جزئیات دوره بهبود را مشخص میکند.
درمان
رعایت بهداشت خوب اولین و حتی اغلب تنها گام موردنیاز برای بیمارانی است که دچار مشکلات خفیف مرتبط با سوراخ شدن تیغه بینی هستند. در چنین شرایطی به منظور پیشگیری از تجمع باکتری بینی بهتر است سوراخهای بینی بهطور مکرر با محلول نمک شستشو شوند. بیشتر پزشکان استفاده از نوعی ژل مخصوص پاکسازی محیط بینی و پیشگیری از پوسته شدن بیش از حد غشاهای مخاطی را به بیماران توصیه میکنند. در مواقعی که سوراخ تیغه بزرگ بوده و مشکلاتی چون عفونت حاد و افتادگی ساختار بینی را موجب میشوند، جراحی ضرورت پیدا میکند. روش درمان معمولا به اندازه و شدت سوراخ تیغه بینی بستگی دارد. سوراخهای کوچک و یا نهایتا متوسط از طریق جراحی بسته و سوراخهای بزرگتر تنها از طریق جراحی باز قابل درمان و ترمیم هستند. در طول مشاوره اولیه جراح بهمنظور تعیین نوع مناسب روش جراحی باید سوراخ تیغه بینی را با دقت کامل ارزیابی کند.
روش جراحی
سوراخهای کوچک با بخیه بهطور کامل بسته میشوند اما سوراخهای بزرگتر معمولا از طریق پیوند بافت ترمیم میشوند. پیوند ممکن است از بافتهای گوش و یا دنده بیمار تهیه شده و به بافتهای اطراف سوراخ تیغه بینی وصل شوند. از آن جایی که پیشبینی نتیجه نهایی معمولا کار راحتی نیست بنابراین ترمیم سوراخ تیغه بینی با چالش خاصی همراه خواهد بود. نکته بسیار مهم این است هیچ تضمینی وجود ندارد که بعد از جراحی جریان خون به ساختارهای بینی باز گردد بنابراین بهدلیل اختلال در گردش خون ممکن است دوباره تیغه بینی در معرض سوراخ شدن قرار گیرد. استفاده از پروتز در دو طرف سوراخ بینی یکی از روشهای دیگر بازگرداندن جریان هوای مناسب به بینی میباشد. از آنجایی که در این روش حفظ پروتز نیاز به مراقبت طولانیمدت دارد، بیماران کمتر از آن استقبال میکنند.
بهبود
جراح با کمک دوربینهای سه بعدی پیشرفته میتواند بینی و ساختارهای آن را به وضوح مشاهده کند. ایجاد برشهای کوچک در داخل بینی و اجتناب ازعروق خونی بزرگ طبیعتا دوره بهبود را کوتاهتر خواهد کرد. بیمار معمولا ظرف چند روز میتواند به کار خود باز گردد. بهبود کامل بینی اغلب1 ماه طول میکشد. اکثر بیماران چند هفته بعد از باز کردن پانسمان بینی میتوانند به فعالیتهای روزانه خود ادامه دهند. اما آنچه حائز اهمیت است این است که بیماران باید در طول انجام حرکات ورزشی مراقب بینی خود باشند تا از هر گونه ضربه یا آسیب در امان باشد. بیمارانی که درصدد ترمیم سوراخ تیغه بینی هستند باید بدانند که ناراحتی و درد خفیف بعد از جراحی کاملا طبیعی است. در چنین شرایطی داروی تیلنول و یا داروهای دیگر تاثیر خوبی در کنترل و تسکین درد دارند. اسپری سالین به منظور مرطوب نگهداشتن بینی به بیمار تجویز میشود. اجتناب از انجام فعالیتهای شدید حداقل به مدت 2 هفته موجب کاهش تورم خواهد شد. با سپری شدن دوره بهبود بیماران درمییابند که نه تنها مشکل تنفس بلکه حتی کیفیت زندگی آنها نیز بهبود یافته است.
نتایج
میزان موفقیت جراحی ترمیم سوراخ تیغه بینی معمولا به شدت سوراخ بستگی دارد. تحقیقات حاکی از آن است که نتیجه حاصل از جراحی 90درصد از بیمارانی که تحت جراحی (باز یا بسته) قرار داشتند رضایتبخش بوده و خطرات و عوارض جانبی ناچیزی بههمراه داشته است. رعایت صحیح دستورالعملهای مربوط به مراقبتهای بعد از جراحی تاثیر فراوانی در نتیجه جراحی خواهد داشت. میزان موفقیت عمل در افراد سیگاری و افراد مبتلا به بیماریهای خاص مانند دیابت معمولا کمتر میباشد.